مقدمه
Introduction
کیستها و تومورهای فک و صورت شامل طیف وسیعی از ضایعات خوشخیم و بدخیم هستند که میتوانند در استخوان فک، بافت نرم صورت، غدد بزاقی یا سایر نواحی سر و گردن ایجاد شوند. تشخیص زودهنگام، بیوپسی دقیق و درمان بهموقع این ضایعات نقش حیاتی در حفظ سلامت، عملکرد و زیبایی صورت دارد.
در مرکز تخصصی فک و صورت دکتر بهاری خدمات جامع تشخیص، بیوپسی و درمان کیستها و تومورها را ارائه میدهد.
ویژگی های خدمت
Service Property
تعهد راسخ به سلامت و تشخیص زودهنگام
معاینه دقیق، تصویربرداری پیشرفته و پاتولوژی معتبر، اساس تشخیص قطعی و درمان سریع و درست است.
رویکرد محافظهکارانه و مبتنی بر شواهد علمی
تشخیص سریع و دقیق با معاینه کامل، تصویربرداری پیشرفته و پاتولوژی معتبر امکانپذیر است.
تجهیزات تشخیصی و جراحی پیشرفته
بهکارگیری تجهیزات مدرن مانند RF کوتر، پیزوسرجری، لیزر و رادیوگرافی دیجیتال موجب جراحی دقیق با کمترین آسیب و بهبود سریعتر در محیط کاملاً استریل میشود.
هماهنگی کامل با تیمهای تخصصی دیگر
در صورت نیاز به درمانهای تکمیلی، کلینیک با متخصصان مرتبط هماهنگ میکند و با پیگیری بلندمدت و حمایت کامل، مراقبت جامع بیمار را تضمین مینماید.
علائم و نشانههای هشداردهنده
Warning signs and symptoms
. تورم بدون درد یا با درد در فک، لثه یا صورت که به تدریج بزرگ میشود
. بیحسی یا گزگز در صورت، لب یا زبان به دلیل فشار بر عصب
. جابهجایی یا شل شدن دندانها بدون علت مشخص
. ناهنجاری در فرم صورت یا عدم تقارن
. زخم یا ضایعه دهانی که بیش از دو هفته بهبود نمییابد
. خونریزی یا ترشح از ناحیه ضایعه
. درد مزمن یا احساس سنگینی در فک یا گونه
. تغییر صدا، مشکل بلع یا مشکل تنفسی (در تومورهای بزرگ یا ناحیه گردن)
تشخیص و بیوپسی
معاینه بالینی دقیق
با معاینه کامل دهان، فک، غدد لنفاوی و ناحیه صورت، هرگونه تورم، زخم، عدم تقارن یا ناهنجاری را ارزیابی میشود. تاریخچه پزشکی، علائم، زمان شروع و روند پیشرفت بیماری نیز بررسی میشود.
تصویربرداری تخصصی
رادیوگرافی دندانی (پانورامیک): ارزیابی اولیه کیستها و تومورهای فک.
سیتی اسکن سهبعدی (CBCT): تصویربرداری دقیق حجم، مرز و رابطه ضایعه با ساختارهای مهم مانند عصب، سینوس و دندانها.
امآرآی (MRI): برای تومورهای بافت نرم، غدد بزاقی و تشخیص گسترش عصبی یا عروقی.
سونوگرافی: در موارد خاص برای بررسی غدد لنفاوی یا غدد بزاقی.
بیوپسی
بیوپسی روش تشخیص قطعی کیستها و تومورهاست. انواع بیوپسی عبارتند از:
بیوپسی کامل Excisional Biopsy برداشتن کامل ضایعه کوچک به همراه حاشیه سالم برای تشخیص و درمان همزمان.
بیوپسی قسمتی از ضایعه Incisional Biopsy برداشتن بخشی از ضایعه بزرگ برای تشخیص قبل از برنامهریزی درمان نهایی.
بیوپسی با سوزن (Fine Needle Aspiration – FNA): برای تومورهای غدد بزاقی یا تودههای بافت نرم، کمتهاجمی و سریع.
بیوپسی هدایتشده با تصویربرداری: در تومورهای عمیق یا دسترسی سخت.
نمونه برداشتهشده به آزمایشگاه پاتولوژی فرستاده میشود و پاتولوژیست با بررسی میکروسکوپی نوع دقیق ضایعه، خوشخیم یا بدخیم بودن و درجه تهاجمی بودن آن را تعیین میکند.
روند درمان
1
مرحله دوم: تصویربرداری و ارزیابی (۱ تا ۳ روز کاری)
انجام رادیوگرافی یا CBCT یا MRI در مرکز تصویربرداری.
بررسی تصاویر توسط جراح و تعیین نیاز به بیوپسی.
هماهنگی برای جلسه بیوپسی و توضیح کامل فرآیند به بیمار.
3
مرحله چهارم: انتظار نتیجه پاتولوژی (۵ تا ۱۰ روز کاری)
آزمایشگاه پاتولوژی نمونه را بررسی و گزارش کامل تهیه میکند.
در موارد پیچیده، ممکن است نیاز به رنگآمیزی اختصاصی یا مشاوره پاتولوژیست دیگر باشد که زمان را تا ۱۴ روز افزایش میدهد.
جراح نتیجه را دریافت و با دقت بررسی میکند.
5
مرحله ششم: انجام جراحی یا درمان نهایی (بسته به نوع ضایعه)
جراحی برداشت کیست یا تومور تحت بیهوشی عمومی یا بیحسی موضعی.
ارسال نمونه برداشتهشده برای تأیید نهایی پاتولوژی (گاهی نیاز به بررسی حاشیه جراحی).
مراقبتهای پس از عمل و پیگیری منظم.
7
مرحله اول: ورود و مشاوره اولیه (جلسه اول - ۳۰ تا ۴۵ دقیقه)
بیمار با علائمی مانند تورم، درد یا ناهنجاری به کلینیک مراجعه میکند.
معاینه بالینی کامل دهان، فک، صورت و غدد لنفاوی توسط جراح.
شرححال پزشکی دقیق و بررسی علائم.
تجویز تصویربرداری اولیه (رادیوگرافی پانورامیک یا سیتی اسکن).
توضیح مراحل بعدی و هماهنگی برای انجام تصویربرداری.
2
مرحله سوم: انجام بیوپسی (جلسه دوم - ۲۰ تا ۶۰ دقیقه)
بیوپسی تحت بیحسی موضعی یا آرامبخشی انجام میشود.
نمونه برداشته شده بلافاصله به آزمایشگاه پاتولوژی ارسال میگردد.
بیمار دستورالعملهای مراقبتی دریافت میکند و میتواند در همان روز به خانه بازگردد.
4
مرحله پنجم: ارائه نتیجه و برنامهریزی درمان (جلسه سوم - ۳۰ تا ۶۰ دقیقه)
بیمار به کلینیک مراجعه میکند و نتیجه پاتولوژی بهطور کامل توضیح داده میشود.
در صورت خوشخیم بودن، گزینههای درمانی شامل جراحی برداشت، پیگیری دورهای یا درمان دارویی مطرح میشود.
در صورت بدخیم بودن، برنامه جامع درمانی شامل جراحی گسترده، مشاوره با تیم انکولوژی، شیمیدرمانی یا پرتودرمانی تنظیم میگردد.
هماهنگی برای جراحی یا درمانهای بعدی.
6
مرحله هفتم: پیگیری و کنترل (ماهها تا سالها)
جلسات پیگیری منظم برای اطمینان از بهبود کامل و عدم عود.
در موارد بدخیم، پیگیری طولانیمدت با تصویربرداری دورهای ضروری است.
گزینههای درمان کیستها و تومورهای فک و صورت
درمان کیستهای فک
کیستهای کوچک: برداشت جراحی ساده و تمیز کردن حفره استخوانی.
کیستهای بزرگ: مارسوپیالیزاسیون (باز کردن و تخلیه تدریجی) یا انوکلئاسیون (برداشت کامل دیواره کیست).
کیستهای مرتبط با دندان: درمان ریشه یا کشیدن دندان همراه با برداشت کیست.
بازسازی استخوان: در موارد تخریب گسترده، پیوند استخوان یا مواد جایگزین استخوانی استفاده میشود.
درمان تومورهای خوشخیم
رزکسیونResection برداشت کامل تومور به همراه حاشیه سالم از استخوان یا بافت نرم.
کورتاژ و کوتر: تراشیدن و سوزاندن لایه داخلی تومور برای کاهش عود.
بازسازی: در صورت نیاز، استفاده از پلیت فلزی، پیوند استخوان یا پروتز سفارشی برای ترمیم فک.
درمان تومورهای بدخیم
جراحی گسترده: برداشت تومور به همراه حاشیه ایمنی و غدد لنفاوی درگیر.
رادیوتراپی: قبل یا بعد از جراحی برای کنترل سلولهای سرطانی.
شیمیدرمانی: برای انواع تهاجمی یا متاستاز.
بازسازی پیچیده: استفاده از فلپ میکروواسکولار (انتقال استخوان و بافت نرم از بدن)، پروتزهای سفارشی یا ایمپلنتهای دندانی برای بازگرداندن عملکرد و زیبایی.
عوارض احتمالی کیستها و تومورهای درمان نشده شامل تخریب استخوان فک و شکستگی خودبهخودی فک،
عفونت شدید و آبسه، فشار بر عصب فک پایین و بیحسی دائمی لب و چانه، از دست رفتن دندانها، تغییر شکل صورت و عدم تقارن ودر موارد نادرگسترش تومور بدخیم به اعضای دیگر (متاستاز) هستند.
عوامل مؤثر در قیمتگذاری درمان کیستها و تومورهانوع و اندازه ضایعه، پیچیدگی جراحی
نیاز به بیهوشی، نیاز به بستری، تجربه و تخصص جراح هستند.
بیمه: در حال حاضر کلینیک قرارداد مستقیم با بیمهها ندارد اما رسید رسمی صادر میشود که قابل ارائه به بیمههای تکمیلی است.
سوالات متداول
۱. کیست فک چیست و چرا ایجاد میشود؟
کیست فک یک کیسه پر از مایع یا نیمهجامد است که معمولاً در استخوان فک یا بافت نرم اطراف آن تشکیل میشود. علل شایع شامل عفونت دندانی، دندان نهفته، تروما یا اختلالات تکاملی است.
۲. آیا همه کیستها و تومورهای فک خطرناک هستند؟
خیر، اکثر کیستها و تومورهای فک خوشخیم هستند اما در صورت عدم درمان میتوانند رشد کرده، استخوان را تخریب کرده یا مشکلات جدی ایجاد کنند. تنها تعداد کمی از آنها بدخیم هستند که نیاز به درمان تهاجمی دارند.
۳. چطور میتوانم بفهمم که دچار کیست یا تومور فک هستم؟
علائم شامل تورم بدون درد یا با درد در فک، بیحسی صورت، جابجایی دندانها، عدم تقارن صورت یا زخم دهانی مزمن است. اگر هریک از این علائم را داشتید، مراجعه به جراح فک و صورت ضروری است.
۴. بیوپسی چگونه انجام میشود و آیا دردناک است؟
بیوپسی معمولاً تحت بیحسی موضعی انجام میشود و درد حین عمل احساس نمیکنید. بعد از بیوپسی ممکن است ناراحتی خفیفی داشته باشید که با مسکنهای معمولی کنترل میشود.
۵. نتیجه بیوپسی چقدر زمان میبرد؟
نتیجه پاتولوژی معمولاً ۵ تا ۱۰ روز کاری طول میکشد. در موارد پیچیده که نیاز به رنگآمیزی اختصاصی یا مشاوره بیشتر باشد، ممکن است تا ۱۴ روز زمان ببرد.
۶. آیا بعد از جراحی برداشت کیست، دوباره برمیگردد؟
اکثر کیستها بعد از برداشت کامل برنمیگردند، اما برخی انواع مانند کیست اودونتوژنیک کراتوسیستیک احتمال عود دارند و نیاز به پیگیری طولانیمدت است.
۷. آیا جراحی کیست یا تومور فک باعث از دست رفتن دندانها میشود؟
در موارد کوچک معمولاً دندانها حفظ میشوند، اما در کیستها یا تومورهای بزرگ ممکن است نیاز به کشیدن دندانهای درگیر باشد. بعد از بهبودی، میتوان با ایمپلنت یا پروتز دندانی جایگزین کرد.
۸. بازسازی فک بعد از برداشت تومور چگونه انجام میشود؟
بسته به میزان تخریب، از پیوند استخوان، مواد جایگزین استخوانی، پلیت فلزی یا حتی فلپ میکروواسکولار (انتقال استخوان از قسمتهای دیگر بدن) استفاده میشود تا فرم و عملکرد فک بازگردد.
۹. آیا کیست یا تومور فک ارثی است؟
اکثر موارد ارثی نیستند اما برخی سندرومهای ژنتیکی مانند سندروم گورلین با کیستهای متعدد فک همراه هستند. در این موارد، پیگیری و بررسی ژنتیکی توصیه میشود.
۱۰. در صورت تشخیص تومور بدخیم، چه اقداماتی انجام میشود؟
بیمار به تیم چندرشتهای شامل جراح فک و صورت، انکولوژیست، رادیوتراپیست و پاتولوژیست ارجاع میشود. درمان معمولاً شامل جراحی گسترده، رادیوتراپی و در برخی موارد شیمیدرمانی است. پیگیری دقیق و طولانیمدت ضروری است.
۱۱. آیا میتوانم بعد از جراحی فک، دوباره غذا بخورم و صحبت کنم؟
بله، اما بسته به گستردگی جراحی، ممکن است در روزهای اول نیاز به رژیم غذایی نرم یا مایع داشته باشید. بیشتر بیماران ظرف چند هفته به فعالیتهای عادی برمیگردند.
۱۲. چقدر زمان میبرد تا بعد از جراحی کیست یا تومور بهبود یابم؟
بهبودی اولیه ۱ تا ۲ هفته طول میکشد. بهبود کامل استخوان و بافت نرم ۳ تا ۶ ماه زمان میبرد. در جراحیهای پیچیدهتر، ممکن است تا یک سال طول بکشد.
۱۳. آیا کیستها و تومورهای فک قابل پیشگیری هستند؟
بیشتر موارد قابل پیشگیری نیستند، اما معاینات دورهای دندانپزشکی، کنترل عفونتهای دندانی، ترک سیگار و اجتناب از تنباکو میتواند خطر برخی تومورهای بدخیم را کاهش دهد.
۱۴. چه زمانی باید فوری به پزشک مراجعه کنم؟
اگر تورم سریع، بیحسی ناگهانی صورت، خونریزی دائمی از دهان، درد شدید یا زخمی که بیش از ۲ هفته بهبود نیافته دارید، فوراً با جراح فک و صورت تماس بگیرید.
۱۵. آیا میتوانم بعد از درمان، به زندگی عادی برگردم؟
بله، اکثر بیماران بعد از درمان موفق و دوره نقاهت، به زندگی کاملاً عادی برمیگردند. در موارد تومورهای بدخیم، نیاز به پیگیری طولانیمدت وجود دارد ولی کیفیت زندگی قابل حفظ است.
